11 november 2020
De Doos van Pandora wil nogmaals nadrukkelijk verklaren dat wij niet ontkennen dat seksueel misbruik van kinderen bestaat en dat het soms vreselijke vormen kan aannemen. Waar het ons om te doen is, zijn de zogenaamde ‘hervonden herinneringen’, herinneringen waar men in het dagelijks bewustzijn geen weet van had en die in de laatste 2 decennia van de vorige eeuw m.n. in therapie opdoken, vaak onder invloed van hypnose, geleide imaginatie, rollenspel en ‘overlevers’groepen.
De situatie rondom deze herinneringen is in onze dagen enigszins gewijzigd. Niet alleen doordat de doorsnee van de bevolking ervan overtuigd is geraakt dat ze bestaan – en dat ze vaak een verklaring vormen voor psychische problemen op volwassen leeftijd – maar ook omdat de clinici hun nomenclatuur en berichtgeving hebben aangepast aan kritiek van een substantieel deel van de wetenschappelijke wereld.
Zo werd het begrip ‘verdringing’, als verklaring voor het feit dat men zich de afschuwelijke taferelen niet kon herinneren, vervangen door dissociatie. Het betreft twee processen die weliswaar hetzelfde effect hebben, maar die men zich verschillend voorstelt. Kort gezegd: verdringing is het uitbannen van geheugenmateriaal uit je bewustzijn. En dissociatie is het afsplitsen ervan in een ander deel van het bewustzijn, dat niet altijd zomaar toegankelijk is.
Therapeuten die zich specialiseren in wat ze in één adem ‘trauma en dissociatie’ noemen, claimen dat ze geen hervonden herinneringen vinden, maar dat de herinneringen aan de seksuele scenes er altijd al waren – alleen niet toegankelijk voor wat men de ANP is gaan noemen: de ‘Apparent Normal part of the Personality’. Ze zitten in een gedissocieerd deel van de persoonlijkheid, de E.P: Emotional part of the Personality. En als zodanig heeft de betreffende persoon er in het dagelijks leven weinig last van.
Het is typeren voor het betreffende gedachtegoed, dat de E.P op zichzelf ook weer uit verschillende delen bestaat, die onderling een taakverdeling hebben, hoewel ze elkaar niet in alle gevallen kennen. En die subpersoonlijkheden van de EP kunnen elk weer verschillende psychatrische ziektebeelden vertonen. Er zijn erbij die schizofreen zijn, of die een persoonlijkheidsstoornis hebben: de hele DSM wordt weer eens afgewerkt. Het is geen wonder dat de term ‘puzzelstukje’ een vast bestanddeel vormt van het idioom van zowel therapeut als ‘overlever’.
Dit geestelijk uiteenrafelen van de persoon mag dan in veler ogen heel wetenschappelijk aandoen, maar besef wel dat het hele kaartenhuis is gebaseerd op zelfrapportage. Het bestaat grotendeels uit ‘spectraal bewijs’*: dromen, lichamelijke ervaringen, tekeningen en in trance geschreven dagboekfragmenten. In die zin kun je zeggen dat de therapeutische exercitie bodemloos is. Uiteindelijk belandt ze onverkort in de poel van collectieve iconen die al sinds mensenheugenis gebruikt worden om andere groepen te demoniseren. Baby moord! Kannibalisme! Martelingen!
Deze Werdegang van de therapie veroorzaakt, naast een berg puzzelstukjes, een hele hoop brokken. De sociale omgeving van de ‘overlever’ dissocieert ook, bij wijze van spreken. Om die reden willen we de notie dat er bij getraumatiseerde personen verdrongen of gedissocieerde herinneringen kunnen voorkomen, met klem en met argumenten ontkrachten. Maar, zoals gezegd, niet het feit dat zeer ernstig misbruik bestaat. We plaatsen er daarom een recent voorbeeld van.**
Dit voorbeeld vormt tevens een ingang om de kwestie van de hervonden herinneringen prospectief te onderzoeken bij kinderen waar misbruik is vastgesteld. Maar om heel eerlijk te zijn, zitten hier ook haken en ogen aan. Het feit dat het misbruik is ontdekt gaat mogelijk onderdeel uitmaken van het levensverhaal van de desbetreffende kinderen. Eenmaal in de openbaarheid hoeft de herinnering niet te worden weggesluisd, zal de trauma-is-dissociatie wereld betogen.
*https://en.wikipedia.org/wiki/Spectral_evidencehttps://
