26 januari 2021
TERUG NAAR AF
Enkele schrijvers van artikelen over wat inmiddels ‘structurele dissociatie’ is gaan heten: de theorie – of eigenlijk de overtuiging – dat een grote mate van onveiligheid in de jeugd kan leiden tot fragmentatie van de persoonlijkheid, antedateren hun eerste ontmoeting met een meervoudige cliënt. Zorgvuldig plaatsen ze deze op een tijdstip vóór 1973 – hoewel hun publicatie erover natuurlijk lang daarna geschiedde.
Anderen – waaronder prof. van der Hart – diepen uit de geschiedenis voorbeelden op waaruit ze concluderen dat ‘trauma’ en ‘dissociatie’ van het begin af aan al onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Daarbij misrepresenteren ze het begrip ‘trauma’, dat in de tijd van, bijvoorbeeld, de destijds wereldberoemde neuroloog Jean Martin Charcot (1825 – 1893) alleen nog – mogelijk ontraceerbare – lichamelijke schade betekende.
Het is absoluut een feit dat er in vroeger eeuwen in wisselende mate over meervoudigheid en hysterie werd geschreven. Bij periodes was men er zelfs door gefascineerd en bracht het in verband met somnambulisme.* Dat is een interessant gegeven, nu o.a. prof. Harald Merckelbach bepaalde slaapstoornissen ziet als een mogelijke oorzaak van dissociatieve ervaringen.
Het was de door van der Hart bewonderde Franse psychiater/filosoof Pierre Janet die in zijn boek l’Etat Mental des Hystériques uit 1911 dissociatieve patiënten beschreef, bij wie hij met behulp van hypnose stuitte op traumatisch materiaal. Dat lijkt echter in niets op de ‘vroegkinderlijke traumatisering (ACE**)’ die volgens de huidige verkondigers van de structurele dissociatie ten grondslag zou liggen aan dissociatie. Het betreft bijvoorbeeld een vader die failliet gaat, of een moeder die na een lang ziekbed sterft. Onaangename – en misschien soms traumatische – gebeurtenissen. Maar niet bepaald vergelijkbaar met satanisch ritueel misbruik (srm). Of met gruwelijkheden van eenzelfde orde, zoals ‘Sybil’ die zei te hebben meegemaakt.
Want het gelijknamige boek van de journalist Flora Rheta Schreiber was de eerste publicatie waarin sprake was van MPS, in combinatie met bizar en sadistisch misbruik van een jong kind. In een pre-internet tijd – toen sadistische kinderporno nog niet ‘verkocht’ – hing haar moeder Sybil ondersteboven op, om haar urethra en blaas via een trechter tot de nok toe te vullen met ijskoud water. Als dat fysiek al mogelijk zou zijn is het geen wonder dat ze zich opsplitste in meerdere persoonlijkheidsdelen!
Sybil maakte – vooral na de gelijknamige film – een overweldigende indruk. En het was de mal waarlangs het ongenoegen van vrouwen en dochters na 1973 werd vormgegeven, zoals het voor therapeuten exemplarisch was voor de wijze waarop meervoudigheid behandeld diende te worden. Ondanks de 48 jaar die sindsdien zijn verstreken; het geruchtmakende interview met de psychiater Herbert Spiegel in 1997 in de New York Review of Books***, waarin hij beschrijft dat hij diverse keren de behandeling van Sybil moest overnemen, waarop de alters als sneeuw voor de zon verdwenen; getuigenissen die het waarheidsgehalte van Sybils hervonden herinneringen in twijfel trokken – dit alles culminerend in het geruchtmakende boek van Debbie Nathan: Sybil Exposed****, waarin klip en klaar duidelijk wordt dat het hier om een hoax gaat – ondanks deze forse tegenwind blijft het oorspronkelijke gedachtegoed intact. Het is niets meer of minder dan een relict. Een in een brij aan pseudo-wetenschappelijke prietpraat verpakt stukje folklore.
*https://publicdomainreview.org/collection/from-india-to-the-planet-mars-1900
** Adverse Childhood Experiences
****https://www.cbc.ca/books/the-true-story-behind-sybil-and-her-multiple-personalities-1.4268459