1 juli 2021 ·

Gisteren* en een aantal weken eerder** besteedden we aandacht aan de psychiater prof. J. Bastiaans. Het verband met ons thema betreft de zogeheten ‘verdrongen herinneringen’, die volgens het psychoanalytisch gedachtegoed niet grijpbaar zijn voor de persoon in kwestie, maar die wel een infauste invloed zouden kunnen uitoefenen op de menselijke geest.

Meestal zou het herinneringen betreffen aan traumatische voorvallen die men liever niet onder ogen wil zien. Daarom zouden ze onbewust naar een duister hoekje van de menselijke geest worden geleid, waar ze voor eeuwig en onveranderd worden gestald. Het evolutionaire nut daarvan ontgaat ons. Niet alleen veroorzaken zulke herinneringen – aldus de psychanalytische theorie – aanzienlijke psychische problematiek op latere leeftijd, ook zouden ze ertoe kunnen leiden dat het subject geen maatregelen kan nemen om herhaling van verschrikkelijke gebeurtenissen te voorkomen.

Het is typerend voor de psychoanalyse dat de therapeut zich in dit van oorsprong medische model onontbeerlijk maakt. Hij of zij is de enige die genezing kan bieden, door de zwartgerande herinneringen op te delven en van hun emotionele lading te ontdoen, een proces dat ‘afreageren’ (abreaction, catharsis) wordt genoemd. In moderne bewoordingen kunnen we het verscheuren van telefoonboeken of het slaan op kussens, waar dit soort therapieën toe leiden het best onder het kopje BULLSHIT rangschikken, daar inmiddels bekend is dat het binnen de perken houden van emoties niet tot emotionele aderverkalking leidt. En omgekeerd: dat het uitbundig lucht geven eraan de betreffende emoties alleen maar versterkt.

Bovendien verzekeren experimenteel psychologen ons dat je herinneringen niet onaangetast door de tijd in de kelder van je geest kunt deponeren. Het merendeel van de gebeurtenissen die deel uitmaken van ons leven, wordt gewoon vergeten. Enerzijds doordat ze niet langdurig opgeslagen worden, anderzijds doordat ze niet (emotioneel) gelabeld zijn – en daardoor onvindbaar in ons cerebrale archief. Ook hoofdletsel en bewusteloosheid – kortom: organische oorzaken – kunnen leiden tot amnesie. Emotionele gebeurtenissen, echter, worden meestal juist goed onthouden, hoewel het mogelijk is dat je er jaren niet aan denkt.

In het volgende filmpje over prof. Bastiaans kun je een aantal kenmerken onderscheiden, die ook in de huidige trauma- gerelateerde therapieën opgeld doen. De therapeut als goeroe, die de kennis in pacht heeft. Het gebrek aan een gedegen wetenschappelijk kader. Het delven naar mogelijke traumatische gebeurtenissen. En het genante emotioneel gerollebol van patiënten, dat therapeut en patiënt kennelijk de indruk geeft op de goede weg te zijn

.https://www.anderetijden.nl/aflevering/657/Bastiaans