WARE HET NIET DAT ER THERAPEUTEN BESTAAN.
5 juli 2021 ·
DE MENSHEID IS GEDOEMD AAN TRAUMA TEN ONDER TE GAAN –
ware het niet dat er therapeuten bestaan.
We hebben op deze pagina keer op keer laten zien dat er in alle uithoeken van ons bestaan beren op de weg kunnen worden waargenomen. Dat wordt ons van therapeutenwege* dan ook grondig ingepeperd. Een tamelijk nieuwe loot aan de slachtoffer- boom is het transgenerationele trauma. Niet alleen kunnen stressvolle gebeurtenissen doorwerken in de opvoeding van het nageslacht, zoals menig publicatie van tweede- en derde generatie Holocaustslachtoffers laat zien, ook de expressie van ons erfelijk materiaal kan beïnvloed worden door mensonterende omstandigheden.
De epigenetica – niet te verwarren met de door Nazi’s besmette eugenetica, die genetische verbetering van de bevolking en m.n. rassen voorstaat – is een betrekkelijk jonge wetenschap. Ze speelt zich af op het grensvlak van nature en nurture en wordt beschouwd worden als een verschuiving (paradigma shift) in het denken over de erfelijkheid van verworven menselijke eigenschappen.
Zo gezien betekent de epigenetica een eerherstel voor de Franse natuurvorser Jean Baptiste Lamarck (1744 – 1829). Voordat Darwin met zijn evolutietheorie om de hoek kwam kijken, verklaarde Lamarck evolutionaire veranderingen door te stellen dat verworven kenmerken konden worden doorgegeven aan het nageslacht. Een giraffe die zijn leven lang z’n best had gedaan ook de hoogste blaadjes te bereiken, kon volgens Lamarck nageslacht krijgen met een iets langere nek. En de zonen (en dochters?) van een door het werk gespierde smid zouden van jongs af aan sterker zijn dan de gemiddelde mens.
Om de epigenetica te begrijpen, is het zaak om onderscheid te maken tussen wat de wetenschap het ‘genotype’ en wat ze het ‘fenotype’ noemt. Het genotype is je DNA. Je kunt het zien als de toetsen van een piano. Het fenotype is wat zich daarvan uit: de toetsen die daadwerkelijk door de muzikant worden aangeslagen. Epigenetici hebben ontdekt dat de expressie van genen verhinderd kan worden door chemisch processen als ‘methylering’. Genen kunnen dus ‘aan’ of ‘uit’ staan. Dat feit is al langer bekend: een levercel en een huidcel, immers, hebben precies hetzelfde DNA, maar functioneren verschillend. Dat komt omdat er andere genen ‘aan’ staan.
Zoals zoveel wetenschappelijke inzichten, wordt ook de epigenetica voor het karretje gespannen van mensen die er brood in zien. De in lekentermen vertaalde biochemie komt via kretologie in de sociale media terecht: ‘Psychische traumaʼs beïnvloeden ons erfelijk materiaal!ʼ ‘Een trauma kan via je genen worden doorgegeven!ʼ
Maar laten we eens nauwkeuriger onderzoeken wat epigenetica behelst:
– Ons erfelijk materiaal wordt als reactie op – en mogelijk adaptatie aan – fysiologische omgevingsinvloeden, subtiel bespeeld door chemische aan/uit processen.
– Van deze zogenaamde ‘epigenetischeʼ invloeden blijft slechts VIER PROCENT intact in de kiemcellen. De reden is dat kiemcellen nog alle kanten uit kunnen. Ze zijn – zoals dat heet – POLYVALENT. Pas als ze zich gaan delen ontstaan er natuurlijke epigenetische veranderingen en dus differentiaties. Kortom: tijdens het leven verworven epigenetische veranderingen zijn slechts in zeer beperkte mate overerfbaar aan het nageslacht en zijn gedoemd in de loop van de volgende generaties te verdwijnen.
– Een epigenetische verandering kan weliswaar soms een reactie zijn op traumatische omstandigheden, maar de suggestie dat het trauma als geheel in ons erfelijk materiaal wordt geëtst is van hetzelfde laken en pak als de veronderstelling dat het in het ‘celgeheugenʼ (sic.: van der Kolk) van het lichaam aanwezig zou zijn. In theorie kan een epigenetische reactie op trauma ook positief zijn. (Waarmee we het toebrengen van trauma niet willen goedpraten). Zeer bekend is het feit dat kinderen van ouders die ernstige honger leden, problemen kunnen hebben met de insuline-huishouding. Niet de honger-an-sich wordt dus doorgegeven, maar een adaptatie daaraan – die in tijden van meer overvloed negatieve gevolgen kan hebben (suikerziekte, overgewicht).
Meer lezen:https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1820838116
Kortom: de mythe van de epigenetische overdracht van psychisch trauma vertoont grote overeenkomsten met de pseudo- neurowetenschap** die we al eerder onder de loep namen naar aanleiding van de stroom aan fMRI-scans die ‘bewijzenʼ dat trauma en dissociatie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De epigenetica is een jong onderdeel van de genetica, dat vooralsnog meer vragen oproept dan het beantwoordt. De fascinatie is begrijpelijk, maar leidt tot ongegronde speculaties. Zoals we in ons boek zullen laten zien zijn deze vaak de grondslag voor hardnekkige populair-wetenschappelijke mythes, zoals we die bijvoorbeeld zien in verband met spiegelneuronen.***
https://mentalhealthmatch.com/
*‚Unbeknownst to many, trauma pain will not heal without intervention. If not acknowledged, felt, or therapeutically processed, the trauma imprint remains in the mind and corrodes the body from within. Contrary to conventional wisdom, the adage, “time heals all wounds,” is simply not applicable to trauma wounds.ʼ
**https://www.theguardian.com/science/shortcuts/2015/may/05/win-argument-pseudo-scientific-neuro-gibberish-neuroscience
*** Hoewel primair aangetroffen bij een aapsoort, heet het inmiddels dat zij de basis vormen van ons ‘menszijnʼ, de drijvende kracht waren bij de ontwikkeling van taal: https://www.edge.org/conversation/vilayanur_ramachandran-mirror-neurons-and-imitation-learning-as-the-driving-force
.https://vlaams-haiti-overleg.be/artikels/post-traumatisch-slavernij-syndroom.html
