De overtuiging van DIS-therapeuten, hun cliënten en Argos dat er een transgenerationeel netwerk zou bestaan dat zich te buiten gaat aan bloederige orgies en sadisme – vaak in relatie tot satanische symboliek – berust louter en alleen op anecdotes. Verhalen die al sinds de 70er jaren verteld worden, die uitgebreid in boeken en in Amerikaanse talkshows aan de orde kwamen en die inmiddels in de krochten van de sociale media rondzingen. Er is ondanks veel onderzoek nog nooit een snippertje bewijs voor gevonden.
Het heeft er alles van dat het hier ‘urban legends’ betreft. De claim van het onderzoeksprogramma Argos dat de diverse verhalen een grote gelijkenis tonen en dat dit een reden vormt om ze zeer serieus te nemen, komt wellicht meer voort uit scoringsdrift, dan dat ze getuigt van een kritisch denkvermogen. Ook de opmerking dat hun respondenten elkaar niet kenden komt onder druk te staan nu vaststaat dat Niels van den Berge van Groen Links – na met een aantal ‘overlevers’ te hebben gesproken – actief benaderd werd door vele anderen die zich als ‘overlever’ kwalificeerden. Beluister hiervoor het bijgevoegd geluidsfragment.
DIS-therapeuten en hun cliënten vormen een hechte internet-community. Daarmee is niet gezegd dat ze elkaar in levende lijve kennen en bij elkaar op de koffie gaan. Het is niet van deze tijd dat de redactie van Argos dit feit niet onderkent. Iedereen die googelt op DIS en Satanisch Ritueel Misbruik (SRM) stuit zonder mankeren op het digitale dorpsplein waar die ‘gelijkluidende verhalen’ circuleren. Het is het enige argument dat pleit TEGEN een model dat fantasie als de bron van deze verhalen ziet. De eindeloze herhaling van elementen als het kannibaliseren van baby-hartjes komt in feite tamelijk fantasieloos over.
We ontkennen niet dat anecdotes een startpunt kunnen zijn voor onderzoek, maar maken bezwaar tegen conclusies die op basis van anecdotes alleen worden getrokken. Zo is het feit dat er onder 100 jarigen verstokte rokers zijn niet voldoende om te concluderen dat roken ‘dus’ niet schadelijk is. Nader onderzoek van dit soort anecdotisch materiaal heeft wetenschappers veel inzichten geboden in de genetische basis van ‘longevity’ en het herstelvermogen van individueel DNA (de telomeren).
Dat de werkelijkheid soms niet is wat ze oppervlakkig beschouwd lijkt, moge duidelijk worden uit een ander voorbeeld waar ouderen onder de loep werden genomen. Daarbij bleek dat er destijds bij 90 plussers geen linkshandigheid voorkwam, terwijl ongeveer 10% van de algemene bevolking links schrijft. De overhaaste conclusie die met koeieletters in de kranten figureerde, was dat linkshandigen naar alle waarschijnlijkheid onhandiger waren in een wereld die op rechtshandigen is toegesneden. Ze zouden daardoor eerder komen te overlijden, voor het merendeel door ongelukken. Hier lieten ook wetenschappers zich door anecdotisch materiaal in de luren leggen. Hoewel de door hen geschapen mythe over linkshandigheid voortleeft, bleek bij nader inzien namelijk dat mensen van 90+ vroeger op school met een rietje kregen, als ze aan hun linkse ‘impulsie’ gevolg gaven. Ze werden dus rechtshandig.
De wijze van denken die overhaaste conclusies verbindt aan anecdotisch materiaal is zo hardnekkig, dat men veronderstelt dat het evolutionair van waarde is geweest. Dit zogeheten ‘systeem 1 denken’ is namelijk snel, weinig bewust en kost niet veel moeite. Dat het bijzonder onnauwkeurig is, doet voor de overleving van iemand die concludeert dat hij moet wegrennen als hij een beweging in de bosjes ziet, niet terzake. Het systeem 2 denken dat kenmerkend is voor de wetenschap, kost in zulke situaties teveel tijd en inspanning, ondanks het feit dat de uitkomst meer relevantie heeft.
Hoewel het tegen alle haren van de DIS-gemeenschap in strijkt, is er daarom reden hun verhalen objectief aan een nader onderzoek te onderwerpen. Wij voorspellen dat een dergelijke opstelling de gretigheid om gehoord te worden tot nul zal reduceren. Want het laatste wat overlevers willen is bevrijd te worden uit de hel waarin ze leven. Het is er tenslotte ook knus en warm.
